Mamlaka ya Mapato ya Kenya ilishikilia 4 yake^th Mkutano wa Ushuru wa Mwaka kutoka 15^th kwa 17^th Oktoba, 2018 katika Shule ya Kenya School of Monetary Studies huko Ruaraka.

Mkutano wa Ushuru uliwaleta pamoja wajumbe zaidi ya 1000 kutoka mashirika na nchi mbalimbali ili kujadili kuongeza kasi ya ukuaji wa uchumi wa kijamii kupitia upanuzi wa msingi wa kodi kulingana na Ajenda ya BIG 4 ya serikali (nyumba za bei nafuu, huduma ya afya kwa wote, viwanda na usalama wa chakula).

Lengo la siku ya kwanza (Jumanne tarehe 18 Oktoba) lilikuwa ni hatua ambazo Mamlaka na serikali kwa ujumla inapaswa kuchukua ili kupanua wigo wa mapato. Vikao vitatu vilifanyika siku hiyo kila kimoja kikiwa na mwelekeo tofauti kuhusu jinsi upanuzi unavyoweza kupatikana.

Kikao cha kwanza kiliangazia jinsi biashara kati ya nchi za Afrika itakavyokuwa chachu kubwa kwa bara zima na jinsi serikali ingenufaika kwa kiasi kikubwa kutokana na hili kwani njia za mapato zitaongezeka. Serikali inapaswa kutekeleza wajibu wake kwa kupunguza adhabu ya kufanya biashara katika bara la Afrika maana utajiri mwingi utapatikana na matokeo yake ni mapato zaidi. Katika hotuba hiyo kuu ambayo ilifanywa na aliyekuwa makamu mwenyekiti wa AU Amb. Erastus Mwencha, hatua zilizochukuliwa na Umoja wa Afrika katika safari ya kulifanya eneo la biashara huria la bara kuwa ukweli zilipongezwa. Zaidi ya hayo, haja ya Wakenya kukumbatia utamaduni wa maadili mema kama vile kufanya kazi kwa bidii na uadilifu ilisisitizwa kwani hii ndiyo njia pekee ya kuzuia ufisadi mara tu mapato yanapokusanywa.

Huduma za kijamii ndizo zilizingatiwa katika kikao kijacho kwa kuzingatia msingi wa nyumba za bei nafuu na huduma ya afya kwa wote kwani ndizo nguzo za kijamii za BIG 4. Sheria ya fedha iliyoidhinishwa hivi majuzi ya 2018 ilileta ushuru wa ushuru wa nyumba wa 1.5% kwa waajiri na wafanyakazi na ilijitokeza sana katika mazungumzo. Baadhi ya wanajopo waliitaka KRA kuzingatia kuimarisha ukusanyaji wa mapato kutoka kwa sekta ya mali isiyohamishika kwani baadhi ya watu wana mali kadhaa ambazo zilifanikiwa kukwepa rada ya mamlaka hiyo. Njia nyingine ya upanuzi wa msingi wa kodi kuwezesha huduma za kijamii ni kupitia kushughulikia mapengo ya kufuata VAT huku wamiliki kadhaa wa biashara bado wakiweza kukwepa kulipa kodi. Wanajopo na hadhira pia waliitaka serikali kuongeza juhudi katika kuweka miundombinu itakayosaidia nyumba hizo ambazo ni: taa, mifereji ya maji, barabara na zingine kadhaa. Hii itapunguza gharama ya watengenezaji na hatimaye gharama ya nyumba.

Kikao cha tatu na chenye mwingiliano zaidi cha siku kiliangazia sekta ya MSME na jinsi mamlaka inaweza kuongeza kikundi hiki kwenye utaratibu wa kodi. Kama Mkurugenzi Mkuu Mtendaji wa Shirikisho la Kitaifa la Kenya la Jua Kali Association Bw. Richard Muteti alivyobainisha, sekta ya MSME ndiyo mwajiri mkuu nchini Kenya huku wafanyabiashara wadogo/wafanyabiashara wadogo wameajiri zaidi ya Wakenya milioni 16. Huku waajiri rasmi wakiwa ndio kundi kubwa la walipakodi, mamlaka hiyo ilitakiwa kutafuta mbinu za kushirikisha sekta isiyo rasmi ili kupunguza mzigo wa zao lililopo la walipakodi. Wawakilishi kutoka uchumi mdogo walisema wako tayari na wako tayari kuishughulikia na mamlaka kujadili jinsi wanaweza kuletwa katika mfumo wa ushuru. Walielezea hisia za kupuuzwa na kupuuzwa na serikali kuwa sababu iliyowafanya wafanyabiashara wengi wadogo kusita kulipa kodi.

Zaidi ya hayo, mamlaka pia ilihimizwa kuwarahisishia wafanyabiashara wadogo kulipa kodi kwa kurahisisha miingiliano kwenye jukwaa la iTax. Ushirikiano na mashirika ya kibinafsi ulihimizwa kama njia ya kuongeza ufikiaji. Hatimaye, elimu ya kodi inapaswa kuimarishwa ili kujenga uelewa kwani wafanyabiashara wengi wadogo bado hawana taarifa za kutosha kuhusu kodi na wajibu wao wa kodi. Kikao kilihitimishwa na Bw. Silas Santiego, mshauri wa ukaguzi wa kodi wa Huduma ya Ndani ya Mapato ya Brazili. Alizungumzia hatua za kisera ambazo serikali yao imechukua kuleta sekta isiyo rasmi. Alitaja haja ya kupitisha sera ambazo ni mahususi kwa sekta ya MSME.